De Maha Lakshmi Puja [Mahā Lakṣmī Pūjā] is de derde dag van Divali [Divāli] en wordt door de meeste hindoes het uitbundigst gevierd.
Tithi
Ashvina krishna amaavasya [aśvina kṛṣṇa amāvasyā]
Achtergrond
Op deze dag heeft Lakshmi Vishnu [Viṣṇu] gekozen tot haar echtgenoot, waarop Lakshmi en Vishnu huwden. Ook herdenken we dat Rama, Lakshmana en Sita [Rāma, Lakṣmaṇa, Sītā] op deze dag terugkwamen van hun ballingschap. Veertien jaar lang was er geen festiviteit in Ayodhya [Ayodhyā] (letterlijk: “daar waar geen gevecht is”). Nu het nieuws van de terugkeer van Rama (de ziel van Ayodhya) bekend was gemaakt en dat Hij Raavana [Rāvaṇa] had vernietigd, was de strijd over en maakte men overal lichtjes aan om Rama’s pad naar Ayodhya te verlichten op deze donkerste nacht van het jaar en zijn terugkeer te vieren met vele lichtjes. Ook wordt herdacht dat de Paandava’s [Pāṇḍava] na hun ballingschap terugkeerde naar hun woonplaats. Tevens herdenken we de sterfdag van swami Dayanand [svāmī Dayānanda], de grondlegger van de Arya Samaaj [Āryā Samāja]. Volgens de Vikram kaartikaadi samvat [Vikrama kārtikādi samvat], een jaartelling die in enkele zuidelijke deelstaten van India wordt gehanteerd, begint op deze dag ook het nieuwe hindoejaar. Verder vieren we dat keizer Prithu [Pṛthu] de wereld had gered van hongersnood en dat de landbouwers na het binnenhalen van hun oogst het Goddelijke hiervoor bedankten.
- Tijdens het karnen van de melkoceaan is twee dagen voor deze dag Lakshmi uit de melkoceaan verschenen, waarbij Zij veel welvaart en rijkdom meebracht voor de mensen. Het verhaal van het karnen van de melkoceaan is beschreven in het hoofdstuk Dhana Trayodashi.
- Huwelijk Vishnu en Lakshmi
- Kaikeyi en de verbanning van Shri Rama: Nadat Rama zijn veertien jaar van ballingschap had doorbracht en Raavana [Rāvaṇa] had vernietigd, keerde Hij samen met zijn echtgenote en jongere broer terug naar zijn woonplaats Ayodhya.
- Verbanning van de Paandava’s
- Lakshmi en Ganesha
Rituelen
Op de dag van Maha Lakshmi Puja staat de verering van Maha Lakshmi centraal. Dit vereren kan gepaard gaan met vasten. Vasten is een manier om onthechting en onthouding te beoefenen. We passen ons eetpatroon tijdelijk aan door ons te beperken tot voedsel dat reiner is en dus een gunstigere werking heeft op onze geest. Sommige mensen beperken zich zelfs tot puur water en fruit of eten zelfs helemaal niets.
Als rituelen offeren de meeste mensen zuivere spijzen en bloemen. Bij het offeren reciteren we de mantra herhaaldelijk. De meest gebruikte mantra hierbij is “aum shreem lakshmyai namah” [ॐ śrīṃ lakṣmyai namaḥ]. We vereren Lakshmi middels puja [pūjā] en/of havana. Soms wordt ook de eigen japa mala [japa mālā] om of op het beeld van Lakshmi geplaatst voordat we Haar vereren of raken we het beeld even aan met de japa mala nadat we Haar middels het beeld hebben vereerd. Vervolgens doen we mantra jaapa [mantra jāpa] met de mala met meestal de zojuist genoemde mantra. Verder wordt Lakshmi vereerd middels rituelen, gebeden, lofzangen, offers en mantrarecitatie. Ook worden er vele diya’s [diyā] (lichtjes) aangemaakt in en rondom het huis, om Lakshmi in ons huis te verwelkomen. Bij het aanmaken van de lichtjes reciteren we de mantra “aum shri lakshmi karo tu kalyaanam aarogyam sukha sampadam. Mama shatru vinaashaaya deepajyotir namo’stute” [ॐ śrī lakṣmī karo tu kalyāṇaṃ ārogyaṃ sukha saṃpadam. mama śatru vināśāya dīpa-jyotir namo’stute]. Dit betekent: “Ik aanbid Shri Lakshmi, die ons allen voorziet van welzijn en geluk, vernietig al mijn vijanden. Ik buig tot deze brandende diya die uw aanwezigheid representeert.”
In veel mandirs wordt Maha Lakshmi Puja niet gevierd, omdat dit feest door de meeste hindoes als thuisfeest wordt gevierd.
Tradities
Oneven aantal diya’s
Vaak wordt beweerd dat we een oneven aantal diya’s dienen te branden op de dag van de Maha Lakshmi Puja. Hierover is mij niets bekend uit de geschriften. Een mogelijke verklaring die wijzen ons hebben meegegeven, is dat oneven getallen van goddelijke aard zijn en even getallen van menselijke aard. Om deze reden zouden oneven getallen gunstiger zijn in het hindoeïsme. Echter heb ik geen concrete onderbouwing gevonden vanuit de geschriften.
Vóór 18.00 uur de rituelen verrichten en diya’s branden
Een andere bekende traditie die veel hindoes in Nederland volgen, is dat we vóór 18.00 uur de rituelen dienen te verrichten en de diya’s dienen te branden. Echter is dit een lokariti (ritueel door mensen bedacht uit praktische overwegingen) die men vroeger volgde omdat er toen nog geen elektriciteit of straatverlichting was. De Maha Lakshmi Puja is de donkerste nacht van het jaar en dan was het handig als je voordat het donker werd alle lichten aan had, zodat je kon zien en het veiliger was. Een andere mogelijke verklaring is dat veel hindoes vinden dat je het beste ‘s ochtends of ‘s middags rituelen kunt verrichten en niet ‘s avonds. 18.00 uur begint de avond volgens de hindoetelling.
Diya’s branden vóór of na de rituelen?
De een brandt de diya’s vóór de rituelen en de ander erna. Bij het branden van de diya’s wordt, met name binnen de Sanatana Dharma [Sanātana Dharma], een mantra gebruikt om Lakshmi aan te roepen in de vorm van licht. Het is volgens sommigen dan ook logisch om Haar eerst aan te roepen en dan pas de rituelen te verrichten dan eerst de rituelen te verrichten en haar daarna veelzijdig aan te roepen. Anderen vinden dat dit niet zoveel uitmaakt, omdat je zowel tijdens de rituelen als tijdens het branden van de diya’s Lakshmi aanroept. Ook is het volgens sommigen veiliger om de diya’s na de rituelen te branden, omdat er dan beter kan worden opgelet. Tijdens de rituelen kunnen de diya’s die in het huis verspreid zijn niet in de gaten worden gehouden.
Het huis niet uitgaan
Op de dag van de Maha Lakshmi Puja roepen we Lakshmi Mata (of Brahman in de vorm van licht) aan in ons huis en branden we vele lichtjes. Het is dan ook oneerbiedig en onveilig om het huis te verlaten. Het is net als een gast uitnodigen en vervolgens zelf weggaan. Als je Divali met je familie wilt vieren die niet in hetzelfde huis woont, is het daarom een mogelijkheid om het samen op één locatie te vieren en daar de lichtjes te branden etc.