Divali [Divālī] is een festival van vijf dagen met elk een verschillende achtergrond. In de volksmond bedoelt men met Divali vaak de derde dag, de Maha Lakshmi Puja [Mahā Lakṣmī pūjā].
Het woord Divali is afgeleid van het Sanskriet “dipavali” [dīpāvali], wat “rij lichtjes” betekent. Het is het hindoefestival van licht en duurt vijf dagen lang in de hindoemaand kaartika [kārtika]. Tijdens deze vijf dagen vieren we de overwinning van licht op duister en goed op kwaad. We staan stil bij diverse historische gebeurtenissen om zelf tot bezinning te komen. Vooral de Maha Lakshmi Puja, de derde dag van Divali, wordt het grootst gevierd.
Tithi
Ashvina krishna trayodashi, chaturdashi, amaavasya [aśvina kṛṣṇa trayodaśī, caturdaśī, amāvasyā]
Kaartika shukla pratipad, dvitiya [kārtika śukla pratipad, dvitīyā]
Achtergrond
Rituelen
Divali kan op verschillende manieren gevierd worden. Je kunt bijvoorbeeld puja, jaapa, paatha of havana [pūjā, jāpa, pāṭha, havana] doen. Ook kun je bhajans zingen of bijvoorbeeld mediteren. Het hindoeïsme kent zoveel manieren van verering, dat Divali door een ieder heel eenvoudig gevierd kan worden.
Grote schoonmaak
Divali is symbolisch een nieuw jaar en volgens de Kaartikaadi Vikrama Samvat [Kārtikādi Vikrama Samvat] begint na de Maha Lakshmi Puja ook daadwerkelijk het nieuwe hindoejaar. Het is een moment waarop we hoofdzakelijk stilstaan bij het licht en duister in ons leven en in onszelf, met de bedoeling om het leven met een schone lei te beginnen. Het huis zelf (grofweg vier muren en een dak) symboliseert ons grofstoffelijk lichaam, ofwel het fysieke lichaam. De inhoud van het huis symboliseert ons fijnstoffelijk lichaam (geest).
Het schoonmaken van deze inhoud symboliseert het vernietigen van ‘vuil’ dat bewust of onbewust in onze geest is geslopen. We werpen een blik op alle hoeken en gaten, en maken daar schoon, zodat we onze geest zuiveren van alle negatieve eigenschappen en kunnen streven naar sattva (zuiverheid/goedheid), de hoogste aard van de materiële wereld. Na het schoonmaken verlichten we uiteindelijk tijdens Divali het hele huis met allerlei brandende lampjes. Deze lampjes worden gemaakt van ghee [ghī], watten en een vlam in een aarden of metalen kommetje.
De diya’s [diyā] symboliseren het individu, is een weerspiegeling van het zelf. Het kommetje staat voor het fysieke lichaam, de ghee voor de onstuimige geest, de watten voor de aard sattva (die het intellect en ook wel de ziel representeert), het vuur staat voor de drie functies van Agni (vuur): licht, warmte en progressie. Vuur gaat altijd omhoog, vandaar progressie. Vuur manifesteert door wrijving. Die wrijving staat voor de overstap van negatieve naar positieve gedachten. Het licht van de diya symboliseert tenslotte de aatmajyoti [ātmajyoti], het licht van de ziel. Deze is satchitaanand [satcitānanda] (waarheid, bewustzijn en gelukzaligheid).
Geen theelichtjes
Vaak krijg ik de vraag waarom we per se diya’s van ghee gebruiken en geen theelichtjes. Ghee gebruiken we eigenlijk vooral vanwege de puurheid ervan en de symboliek. Ghee is vloeibaar en staat symbool voor onze geest, die onstuimig kan zijn wanneer we deze niet in de hand houden. Daarnaast heeft de pure ‘smaak’/’reuk’ van ghee vanuit de voorschriften een sattvische, kalmerende en inspirerende werking op onze eigen geest en spiritualiteit. Waxinelichtjes daarentegen bevatten onnatuurlijke ingrediënten en soms zelfs dierlijke vetten, zoals stearine (rundvet). Om deze reden gebruiken we geen theelichtjes. Alternatieven voor ghee zijn pure sesamolie en mosterdolie, verkrijgbaar bij Indiase toko’s. Deze zijn ook vloeibaar en sattvisch.
Alternatieven voor zuivelproducten
Vandaag de dag worden zaken als melk, yoghurt, ghee en honing meestal niet meer op een harmonieuze of zuivere manier verkregen en gemaakt. Vaak zitten er toevoegingen in en is het verkregen middels dierleed, waardoor het ongeschikt is om tijdens puja’s te gebruiken. Immers, ahimsa paramo dharmah (geweldloosheid is de hoogste dharma) en offers horen zo zuiver, natuurlijk, onbewerkt, ethisch en (dier)leedvrij mogelijk te zijn.